Chociaż to dzieci i nastolatki są najczęstszymi pacjentami poradni logopedycznych, pracujący w nich specjaliści od nauki prawidłowego i pięknego wysławiania się zajmują się także dorosłymi mającymi wady wymowy. Logopeda potrafi bowiem pomóc zarówno osobie stojącej u progu kariery w mediach, jak i seniorowi, który w wyniku traumatycznego zdarzenia losowego stracił umiejętność werbalizowania myśli.
Nigdy nie jest za późno na rozpoczęcie leczenia wad wymowy lub nawet na naukę mowy na nowo, a terapia logopedyczna dorosłego niekoniecznie musi trwać dłużej niż u rozwijającego się dopiero kilkuletniego dziecka. Czas trwania leczenia jest jednak sprawą indywidualną – tu liczy się osiągnięcie celu, a przemierzanie drogi do realizacji wytyczonego zamierzenia terapeutycznego zawsze zależy od umiejętności i zdeterminowania obu stron uczestniczących w terapii: logopedy i jego podopiecznego. Bardzo pozytywnym bodźcem dopingującym jest wsparcie ze strony bliskich osoby podejmującej terapię.
Logopeda dla dorosłych – gdzie i jak pomoże?
Prawie każda poradnia logopedyczna świadczy usługi dedykowane zarówno dzieciom, jak i dorosłym. Gry logopedyczne, ćwiczenia artykulacyjne czy inne formy pracy nad mową można bowiem stosować u pacjentów w różnym wieku. Zajęcia logopedyczne aranżowane są jednak inaczej dla dzieci, inaczej dla dorosłych, a w przypadku osób pełnoletnich na przebieg i czas trwania sesji wpływ mają również takie czynniki, jak ogólna kondycja pacjenta przechodzącego rehabilitację po interwencyjnym leczeniu pourazowym, będącego po udarze lub zmagającego się z chorobą neurologiczną czy powodującą demencję.
Może się zdarzyć, że logopeda zaleci, aby przez rozpoczęciem leczenia lub już w czasie jego trwania w proces zaangażował się foniatra, audiolog, ortodonta lub neurolog. Problemy z wymową mogą być bowiem skutkiem niewykrytych wcześniej wad słuchu lub defektów budowy aparatu głosotwórczego; powodem może też być wada zgryzu (np. tyłozgryz) czy choroba demielinizacyjna.
Logopeda: tylko indywidualne podejście
Programy logopedyczne, pomimo istnienia ogólnych wytycznych do rozwiązywania konkretnych problemów z wymową, opracowywane są indywidualnie dla każdego pacjenta w oparciu o szczegółowy wywiad przeprowadzony z osobą zainteresowaną terapią lub z jej bliskimi, uzyskane wyniki badań medycznych i po zapoznaniu się z objawami problemu. Zebranie tych informacji jest kluczem do:
- odkrycia i zrozumienia przyczyn, które doprowadziły do pojawienia się problemów z wysławianiem się lub są powodem wizyty osoby, która pomimo tego, że mówi dobrze, chce to robić jeszcze lepiej, piękniej albo też chce skuteczniej oddziaływać głosem na otoczenie;
- określenia celu, jaki chce się osiągnąć poprzez terapię: czy ma to być prawidłowa wymowa źle dotychczas artykułowanych głosek, właściwa emisja głosu u osoby wypowiadającej się publicznie lub nauka mowy na nowo po urazie lub chorobie;
- opracowania optymalnego planu działania w odniesieniu do konkretnego pacjenta.
Logopeda dla dorosłych – kiedy jest potrzebny?
Konsultacja z logopedą w przypadku dorosłych jest wskazana, kiedy:
- z powodu defektów anatomicznych pojawiają się problemy z artykułowaniem głosek (dyslalia), a trudne słowa do wymowy bywają silnie zniekształcane podczas prób werbalizacji;
- zdiagnozowana została dyslalia niezależna od wad strukturalnych twarzoczaszki lub dysleksja, wstępuje seplenienie, w tym seplenienie międzyzębowe, które jako nawyk wykształciło się w dzieciństwie;
- w określonych sytuacjach pojawia się jąkanie lub trema, która paraliżuje swobodne i płynne wypowiadanie się;
- dorośli bez problemów anatomicznych, neurologicznych i psychologicznych chcą poprawić jakość swojej mowy: chcą mówić piękniej lub chcą wyzbyć się nieprawidłowych nawyków artykulacyjnych podczas wymawiania głosek – to dlatego logopeda jest wskazany dla osób, które przemawiają publicznie, pracują jako prezenterzy w mass mediach, muszą pracować głosem w hałasie (np. nauczyciele), są obcokrajowcami, ale chcą perfekcyjnie władać językiem polskim;
- u dorosłego stwierdzona została choroba, której konsekwencją jest degeneracja struktur układu nerwowego, upośledzenie procesu mowy, a nawet afazja. Problemy z mową mogą być wynikiem następujących schorzeń: udar, demencja starcza, choroba Alzheimera, Parkinsona – tu pomocny okaże się neurologopeda.
Pamiętaj: dysleksja, dyslalia czy afazja mogą być skutecznie leczone – niezależnie od wieku pacjenta. Właściwa diagnoza i konsekwentne realizowanie programu logopedycznego to fundamenty skutecznej terapii zaburzeń mowy u dorosłych, a w konsekwencji – udanych relacji interpersonalnych na polu prywatnym i zawodowym.
