Rak prostaty to jeden z najczęściej występujących nowotworów, dotykający głównie mężczyzn po 60 roku życia. Jest rozpoznawany najczęściej na podstawie podwyższonego stężenia PSA (ang. prostate specific antigen – swoisty antygen sterczowy) i następowej biopsji stercza – prostaty – gruczołu krokowego pod kontrolą przezodbytniczego usg. Jednak coraz większą rolę w diagnostyce tego schorzenia zaczyna odgrywać rezonans magnetyczny. Badanie to pozwala bowiem na bardzo dokładne określenie miejsca, w których mogło dojść w gruczole krokowym do powstania ogniska nowotworowego, które należy poddać celowanej biopsji.
Rezonans magnetyczny a rozpoznanie raka prostaty
Podwyższone stężenie PSA może występować zarówno w raku prostaty, jak i w nienowotworowych schorzeniach gruczołu krokowego, takich jak łagodny rozrost stercza czy przewlekłe zapalenie prostaty. Aby rozróżnić te dwie sytuacje, konieczne są między innymi badania obrazowe. Zazwyczaj zaleca się przezodbytniczą ultrasonografię z towarzyszącym pobraniem wycinków gruczołu krokowego do badania histopatologicznego. Rezonans magnetyczny stanowi jednak doskonałe uzupełnienie takiego postępowania, umożliwiające dokładne zobrazowanie całego narządu.
Rezonans magnetyczny należy rozważyć również w sytuacji, gdy utrzymuje się znacznie podwyższone stężenie PSA, a USG i badania histopatologiczne nie wykazują istotnych odchyleń. Szacuje się , że nawet 20-30% mężczyzn, u których pierwsza biopsja nie wykazała nowotworu, jednak choruje na raka. Pobrany materiał stanowi bowiem jedynie ok. 1% masy narządu i zwykle nie jest reprezentatywny w przypadku guzów zlokalizowanych w trudno dostępnych częściach prostaty, na przykład na jej powierzchni przedniej. Rezonans sprawdza się również znakomicie w przypadku drobnych zmian nierównomiernie rozproszonych w całym gruczole, w które igła może zwyczajnie nie trafić.
Rezonans magnetyczny a określenie zaawansowania raka prostaty i kontrola po leczeniu
Precyzyjne badania obrazowe mają również istotne znaczenie w późniejszych etapach postępowania, gdy rozpoznanie raka zostanie już ustalone. Sposób leczenia zależy bowiem od stopnia zaawansowania choroby, a zwłaszcza od tego, jakie struktury zajmuje nowotwór. Całkowite wyleczenie poprzez radykalne wycięcie gruczołu krokowego jest możliwe jedynie wówczas, gdy rak nie przekracza torebki prostaty i nie daje przerzutów do węzłów chłonnych. Rezonans magnetyczny pozwala w precyzyjny sposób ustalić, czy naciek rozprzestrzenił się już poza torebkę i zajmuje np. pęcherzyki nasienne, pęczki nerwowo-naczyniowe. Ponadto badanie uwidacznia ewentualne zajęcie okolicznych węzłów chłonnych. Uważa się, że znacznie pogarszają one rokowanie, więc ich wykrycie może wpłynąć na decyzje terapeutyczne już na początku leczenia.
Co więcej, rezonans magnetyczny stanowi doskonałe narzędzie do wykrywania wczesnej wznowy miejscowej lub późnych przerzutów. Gdy po zakończeniu leczenia i okresie remisji stężenie PSA zaczyna nieoczekiwanie wzrastać w kolejnych badaniach, należy rozważyć wykonanie badań obrazowych. Ultrasonografia transrektalna ma jednak wtedy wątpliwą wartość, zwłaszcza po usunięciu prostaty, gdyż obraz zacierają blizny pooperacyjne. Doskonałą alternatywę stanowi wówczas rezonans, wykrywający nawet niewielkie ogniska choroby i umożliwiający wczesne rozpoczęcie właściwego leczenia.
