Kiedy układ ruchu niedomaga, pojawiają się bóle – w tym bóle pleców i kręgosłupa. Zastosowanie farmakoterapii może wprawdzie zlikwidować lub zmniejszyć dolegliwości, ale nie usunie przyczyny dysfunkcji i z czasem ból powróci. Inaczej powinno być w przypadku zastosowania terapii manualnej. Terapia manualna – w odróżnieniu od leczenia konwencjonalnego – to jedna z metod fizjoterapii i jednocześnie terapia holistyczna, której celem jest nie tylko doraźne złagodzenie dolegliwości, ale możliwie trwała poprawa stanu zdrowia pacjenta poprzez odblokowanie stawów lub fragmentów kręgosłupa i przywrócenie w miarę normalnej ruchomości w leczonych obszarach. Terapia manualna to naturalna i nieinwazyjna metoda leczenia i diagnostyki stosowana w odwracalnych dysfunkcjach elementów tworzących układ ruchu, takich jak mięśnie, stawy, więzadła, kręgosłup. Do diagnozowania i leczenia wykorzystywane są dłonie i dotyk oraz różne rodzaje ucisku. Terapia manualna określana jest czasem jako chiropraktyka, ale w odróżnieniu od kręgarstwa – uprawianego często poza wszelkimi zasadami dobrej praktyki – oparta jest na solidnych podstawach medycznych i znajomości anatomii organizmu.
Wskazania do zastosowania terapii manualnej
Terapię manualną zaleca się, kiedy występują:- bóle na przykład w obrębie kręgosłupa
- zwyrodnienia i skrzywienia kręgosłupa
- wady postawy i nerwobóle, przemęczenie, niedostatek snu.
Jest też stosowana po zabiegach chirurgicznych, takich jak rekonstrukcja więzadła krzyżowego, czy zalecana jako terapia wspomagająca leczenie chorej łąkotki.
Diagnostyka
W terapii manualnej zasadnicze znaczenie ma dobre zdiagnozowanie problemu zdrowotnego. Wykorzystywana tu jest diagnostyka różnicowa, czyli metoda polegająca na stopniowym eliminowaniu przyczyn zaburzenia sprawności układu ruchu zaczynając od najmniej prawdopodobnej.- Wywiad z pacjentem to pierwszy element diagnostyki. Z uwagi na holistyczne podejście do problemu i leczenia, pacjent może się spodziewać pytań nie tylko o samą dolegliwość, ale również o styl życia, nawyki, a nawet problemy natury psychicznej. Zdarza się bowiem, że odczuwane dolegliwości fizyczne mają swoje podłoże w ciągłym narażeniu na stres. Aby terapia przyniosła rezultat, zalecane jest przyjęcie jak najbardziej otwartej postawy w relacji z terapeutą i obdarzenie go zaufaniem.
- Przeprowadzenie badań dodatkowych np rezonansu magnetycznego wybranej okolicy ciała.
- Ocena obszaru dotkniętego dysfunkcją i palpacyjne oraz funkcjonalne sprawdzenie kondycji elementów układu ruchu kończą etap diagnozowania.
Terapeuta szacuje: wygląd i napięcie skóry oraz położonych pod nią struktur, bolesność obszaru dotkniętego dysfunkcją, jakość ruchu i jego zakres oraz biomechanikę poszczególnych elementów układu ruchu.
Leczenie
Terapia manualna w dysfunkcjach układu ruchu prowadzona jest na specjalnym stole. Przypomina on kozetkę lub stół do wykonywania masażu. Podczas leczenia bardzo ważna jest odpowiednia pozycja pacjenta. Terapeuta wykonuje dłońmi określone uciski i pchnięcia w wyznaczonych miejscach w pobliżu chorego obszaru w celu przywrócenia właściwego ułożenia przemieszczonych lub zablokowanych struktur. Uciskane są wszystkie tkanki miękkie: skóra, mięśnie, wiązadła, nerwy i ścięgna. Terapia manualna kręgosłupa polega na przywróceniu na właściwe miejsce kręgów i dysków (krążków międzykręgowych). Terapeuta uzyskuje cel poprzez uciskanie i masaż tkanek leżących w pobliżu kręgosłupa. Manipulacje stawów mają doprowadzić najpierw do odblokowania napiętego mięśnia, a dopiero potem stawu. W tym celu terapeuta rozgrzewa zablokowany mięsień poprzez uciskanie, ugniatanie i rozciąganie bolesnego miejsca pod różnymi kątami, a kiedy blokada puszcza, mięsień ustawiany jest na właściwej pozycji.
Techniki w terapii manualnej
- Masaż poprzeczny – polega na rozcieraniu tkanek w kierunku poprzecznym do ułożenia włókien mięśnia, wiązadła czy przyczepu mięśnia do kości. Celem jest poprawa ukrwienia i ruchomości, zmniejszenie bólu i stymulacja procesów przeciwzapalnych.
- Masaż funkcyjny – łączy się tu ruch w stawie z masażem i rozciąganiem mięśnia połączonego ze stawem. Wykonuje się go na maksymalnie rozluźnionych mięśniach. Ruch w kierunku przeciwnym do tego, jaki normalnie jest udziałem leczonego mięśnia, wykonuje terapeuta bez udziału pacjenta. Celem jest rozluźnienie i odprężenie tkanek.
- Masaż tkanek głębokich – to bardzo subtelny, wykonywany wolnymi ruchami masaż, który powoduje wydłużenie, rozluźnienie i rozciągnięcie mięśni i ścięgien. Jego celem jest relaksacja wegetatywnego układu nerwowego, zmniejszenie bólu, przywrócenie lepszej postawy i płynności ruchów oraz poprawa gibkości ciała przez zmianę struktury i ograniczeń ruchomości mięśni oraz elementów tkanki łącznej.
- Stretching – polega na rozciąganiu jednego mięśnia lub grupy mięśni. Pacjent najpierw napina mięśnie. Już po ich rozluźnieniu terapeuta powoduje ich rozciągnięcie.
- Neuromobilizacja – polega na bezpośrednim działaniu na układ nerwowy poprzez „pociąganie” nerwu, czyli jego napinanie lub uruchamianie przez wykonywanie odpowiednich kombinacji ruchowych i ustawień. Celem jest usprawnienie elastyczności i ruchomości leczonego nerwu, a przez to pobudzenie procesów przewodnictwa nerwowego i stymulacja lepszego gojenia się tkanek.
- Manipulacje stawów – określane też jako chiropraktyka, to metoda szybkiego uruchomienia zablokowanego stawu (towarzyszy jej często dźwięk kliknięcia lub chrupnięcia).
- Mobilizacje – czyli aktywność ukierunkowana na zapewnienie płynności ruchów stawów oraz poprawy lub zwiększenia ruchomości w stawie.
Z uwagi na fakt, że terapia manualna jest metodą traktującą ciało i proces leczenia holistycznie, pacjenci poza zabiegami otrzymują też zalecenia do gimnastykowania się w domu i informacje dotyczące zdrowego stylu życia.
Przeciwwskazania dla terapii manualnej:
- To:
- czynne procesy chorobowe toczące się w skórze lub w tkankach położonych w obszarze, w którym będzie wykonywane leczenie (w tym nowotwory);
- świeże urazy mechaniczne tkanek;
- zapalenie stawów;
- zaburzenia ogólnoustrojowe;
- niewydolność krążenia mózgowego.
