Co to jest dermatoskopia?
Dermatoskopia, czyli inaczej mikroskopia epiluminescencyjna to metoda diagnostyczna polegająca na oglądaniu zmian skórnych w powiększeniu (10-20x). Badanie wykonywane jest za pomocą dermatoskopu – urządzenia, które jest lupą umożliwiającą oświetlenie skóry światłem spolaryzowanym lub niespolaryzowanym (dermatoskop immersyjny). Światło wnika w naskórek i skórę właściwą uwidaczniając głębiej położone struktury. Po przeprowadzeniu badania lekarz jest w stanie ocenić, czy badana struktura to przebarwienie, zmiana naczyniowa czy znamię barwnikowe oraz różnicować zmiany łagodne od złośliwych, na przykład czerniaka czy innych raków skóry. Dermatoskopia jest badaniem całkowicie niebolesnym i nieinwazyjnym - może być wielokrotnie powtarzane, także u kobiet w ciąży i małych dzieci. Jest to badanie, które powinno poprzedzać decyzję o chirurgicznym usunięciu zmiany i badaniu histopatologicznym.
Co to jest wideodermatoskopia?
Wideodermatoskopia to badanie podobne do dermatoskopii. Obraz zmian skórnych odtwarzany jest na komputerze, co zwiększa precyzję badania dzięki odpowiedniemu powiększeniu (do 100x) i doskonałej jakości obrazu. Oprogramowanie umożliwia porównywanie wyglądu kilku czy kilkunastu zmian w trakcie danego badania. Dodatkowo, stosowane oprogramowanie (program ekspercki) wykonuje cyfrową analizę znamion i wstępną klasyfikację na łagodne i złośliwe. Należy jednak podkreślić, że ostateczna diagnoza stawiana jest przez lekarza, który weryfikuje wyniki analizy komputerowej. Obrazy przechowywane są w formie cyfrowej, co pozwala w trakcie wizyt kontrolnych wykorzystać zdjęcia do porównań lub oceniać efekty leczenia. Lekarz konsultujący pacjenta może sprawdzić, czy następują modyfikacje wyglądu i budowy zmiany skórnej, na przykład pojawia się asymetria kształtu, inaczej rozkłada się barwnik. Dynamika zmian jest jednym z ważnych aspektów przy podejmowaniu decyzji o zabiegu chirurgicznym.
Jak wygląda badanie dermatoksopem i wideodermatoskopem?
Badanie jest bezpieczne, bezbolesne i nie wymaga szczególnego przygotowania. Skóra przed badaniem nie może być smarowana kosmetykami. Pacjent odsłania zmiany skórne, a lekarz ocenia je z użyciem odpowiedniego urządzenia. Ważne jest, aby lekarz obejrzał wszystkie znamiona, stąd warto pamiętać o zmianach w nietypowych miejscach, na przykład na podeszwie stopy czy między palcami. Dermatoskop to urządzenie optyczne z wmontowanym źródłem światła (spolaryzowanym lub niespolaryzowanym). Jeżeli światło nie jest spolaryzowane, wówczas do badania używa się dodatkowo olejku immersyjnego, żelu lub po prostu wody, co eliminuje refleksy świetlne i poprawia jakość obrazu. Urządzenie ma dwa cylindry, które pozwalają oglądać zmiany na płaskich powierzchniach skóry lub w miejscach trudnodostępnych. Dermatoskop może być także używany do oceny chorób skóry głowy i problemów z włosami (trychoskopia), zmian zapalnych oraz w ocenie naczyń skórnych. Wideodermatoskop to urządzenie składające się z głowicy z kamerą połączonej z komputerem. Obrazy badanego miejsca wyświetlane są na monitorze w powiększeniu nawet stukrotnym. Zdjęcia są zapisywane na twardym dysku, a oprogramowanie automatycznie analizuje zmianę i ocenia prawdopodobieństwo tego, czy badane znamię to choroba nowotworowa. Zdjęcia przechowywane są w formie cyfrowej, dając możliwość oceny, czy znamię zmieniło się od ostatniego badania. Ostatecznej kwalifikacji dokonuje zawsze lekarz. Lekarz również zdecyduje, czy konieczna jest biopsja i badanie histopatologiczne. Badanie za pomocą dermatoskopu i wideodermatoskopu trwa kilka do kilkunastu minut. Czas badania zależy od ilości zmian skórnych pacjenta.
Kto powinien wykonać dermatoskopię i wideodermatoskopię?
Dermatoskopia i wideodermatoskopia powinny być badaniami przesiewowymi w profilaktyce raków skóry, w tym czerniaka. Badanie pozwala zróżnicować rodzaje zmian skórnych, popularnie zwanych pieprzykami i sprawdzić, czy nie ma podejrzenia przemiany w nowotwór skóry. Badaniu podlegają także wszelkie inne zmiany skórne. Należy podkreślić, że zmiany nowotworowe wykryte na wczesnym etapie są całkowicie uleczalne. Ważne jednak, aby jak najszybciej podjąć decyzję o leczeniu, a do tego niezbędna jest prawidłowa diagnostyka. Badanie powinno być od 15 roku życia wykonywane raz do roku przez osoby, które należą do grupy ryzyka raka skóry. Są to:- Osoby posiadające znamiona barwnikowe o różnych kształtach, rozmiarach i zabarwieniu
- Osoby o jasnej karnacji, łatwo ulegające oparzeniu słonecznemu
- Osoby często opalające się lub korzystające z solarium
- Osoby, u których w rodzinie występowały nowotwory skóry lub same zachorowały na czerniaka czy inny nowotwór skóry
- Na skórze pojawiła się nagle nowa zmiana
- Istniejące znamiona powiększają się, stają się asymetryczne i maja nierówne brzegi
- Zmienia się kolor znamienia lub staje się niejednolity
- Zmiana skórna jest opuchnięta, zaczerwieniona, boli, swędzi, łuszczy się
- Ze znamienia zaczyna się sączyć krew
