Czym jest ból i skąd się bierze?

czym-jest-bol-870x400

Ból to istotny sygnał ostrzegawczy, który informuje, że z organizmem dzieje się coś niedobrego. Zazwyczaj taki rodzaj bólu ma charakter ostry, nagły i skłania do natychmiastowej reakcji, która może uratować zdrowie lub nawet życie. Ból może również niszczyć – zarówno osobę doświadczającą nieprzyjemnych doznań, jak i jej bliskich. Tak działa ból przewlekły.
Przyczyny, które mogą powodować ból, to bodźce fizyczne (np. temperatura, substancje chemiczne, prąd elektryczny) lub stany zapalne (tak powstaje np. ból gardła). Czasem przyczyna przykrych doznań pozostaje nieznana, choć towarzyszą one człowiekowi przez długie lata (np. klasterowy ból głowy).

Co to jest ból?

Ból określany jest jako nieprzyjemne doznanie zmysłowe i/lub emocjonalne spowodowane urazem lub chorobą. Wiąże się z cierpieniem, dyskomfortem, nieprzyjemnymi odczuciami fizycznymi i psychicznymi, które wyzwalają w człowieku określone zachowania i reakcje służące eliminacji bólu lub zmniejszenia jego natężenia. Gdyby 100 ludziom zadać ten sam rodzaj bólu, każdy doświadczałby go i klasyfikował indywidualnie. Odbieranie bólu warunkowane jest bowiem genetycznie.
Ból, szczególnie jeśli jest silny i trwa długo, zawsze wpływa na doświadczającego go człowieka i powoduje skutki:

  • fizyczne: wymioty, zaparcia, nudności, ograniczenie aktywności fizycznej lub zaburzenia w rytmie snu i czuwania;
  • psychiczne: depresja, lęki, strach, a często również gniew, agresja lub rozdrażnienie;
  • społeczne: czasowe ograniczenie aktywności lub stopniowe wycofywanie się z życia rodzinnego, społecznego i zawodowego.

Rodzaje bólu

  • Ból ostry to najczęściej wynik urazu (uszkodzenie mechaniczne, termiczne lub chemiczne), uderzenia albo ostre infekcje. Jest to ból fizjologiczny, który wymusza natychmiastową reakcję i motywuje do szukania pomocy medycznej.
  • Ból przewlekły bywa spowodowany schorzeniami o długotrwałym przebiegu takimi, jak np. choroba zwyrodnieniowa powodująca ból stawów, przewlekły ból śródbrzusza I nadbrzusza w stanach zapalnych trzustki czy dróg żółciowych. Przestaje być jedynie sygnałem, a zaczyna być traktowany jak choroba, która niszczy siły witalne i powoduje stopniowe wycofywanie się człowieka z życia – z tego powodu określany jest jako ból patologiczny. Trwa dłużej niż 3 miesiące. Walka z bólem przewlekłym jest konieczna. Wykorzystuje się w niej środki farmakologiczne, np. plastry czy tabletki przeciwbólowe, oraz fizjo- i psychoterapię.
  • Ból przetrwały odczuwany jest nawet po zagojeniu się ran (np. po zabiegu operacyjnym) i po usunięciu skutków urazu. Może dokuczać bardzo długo. Przykładem jest ból po przebyciu półpaśca.

Ból może być wynikiem podrażnienia receptorów przez bodźce fizyczne (ból receptorowy) lub uszkodzenia tkanki nerwowej (ból neurogenny). Receptory występują w postaci wolnych zakończeń nerwowych w skórze i w tkankach ustroju poza mózgiem. Ból może być odczuwany jako powierzchniowy, głęboki lub trzewny – źródła doznań to odpowiednio: skóra i błony śluzowe, tkanka mięśniowa, okostna lub stawy, narządy wewnętrzne. Istnieją też bóle, których nie da się jednoznacznie zlokalizować.

Jak powstaje ból?

Mechanizm powstawania bólu ostrego różni się od tego, którego skutkiem jest ból przewlekły.

  • Ból ostry powstaje po podrażnieniu receptorów bodźcem o odpowiednio wysokim natężeniu, który jest przekształcany na impuls elektryczno-chemiczny i przemieszcza się drogą nerwową do rdzenia kręgowego, a stamtąd do mózgu. Po drodze impuls nerwowy napotyka na układy hamujące sygnał bólu, w których produkowane są naturalne substancje narkotyczne, takie jak endorfiny czy enkefaliny. Działają one na receptory opioidowe zlokalizowane w mózgu, rdzeniu kręgowym i w tkankach, zmniejszając odczuwanie nieprzyjemnych doznań. To dlatego potrafimy znieść czasem nawet bardzo silny ból głowy lub złamanej kończyny i nie stracić przytomności.
  • Ból przewlekły to skutek zmian fizykochemicznych, jakie zachodzą w komórkach poddawanych ciągłej stymulacji bodźcem bólowym lub zapalnym. W wyniku tego powstają nowe połączenia nerwowe i tworzą się nowe receptory w błonie komórkowej. Efektem jest czasowa lub trwała zmiana aktywności i wrażliwości komórki. Pojawia się zjawisko tzw. pamięci bólu.

Obiegowa opinia, że do bólu można się przyzwyczaić, nie jest prawdziwa, ponieważ nie ma możliwości, aby receptory bólowe mogły zobojętnieć na działanie czynnika, który wywołuje przykre doznania. Można jednak odczuwać zmiany charakteru bólu i jego natężenia i doświadczać ulgi, kiedy ból staje się słabszy lub mniej przykry.

Copyright © 2024. MULTI MED. Wszelkie prawa zastrzeżone
Projekt i realizacja: Tworzenie stron internetowych - Jellinek

Chcesz, żebyśmy zadzwonili do Ciebie w 28 sekund?