Choć prostata (gruczoł krokowy lub stercz) jest niewielkim elementem układu moczowo-płciowego panów, to stanowi jedną z najważniejszych składowych męskości: wytwarza płyn, który podczas ejakulacji jest dla plemników medium nośnym, odżywczym i stymulującym ruchliwość. Niestety, z wiekiem stercz zaczyna niedomagać: najczęściej pojawiają się przerost, zapalenie gruczołu krokowego i schorzenie najpoważniejsze – rak prostaty. Podpowiadamy, jak dbać o gruczoł krokowy i kiedy należy udać się do lekarza, aby zachować męskość na dłużej.
Prostata – skomplikowana budowa małego gruczołu
Stercz zlokalizowany jest w dolnej części miednicy mniejszej, tuż pod pęcherzem moczowym. Od tyłu sąsiaduje z odbytnicą – dzięki temu można per rectum (przez odbyt) wykonać palpacyjne badanie tego gruczołu lub/I masaż prostaty Stercz ma kształt kasztana. Wyróżnia się w nim dwa płaty oraz kilka stref różniących się strukturą i funkcją. Te strefy to:- przejściowa zawierająca gruczoły okołocewkowe oraz tkankę mięśniową ; właśnie tu najczęściej pojawia się przerost;
- centralna z przewodami wytryskowymi, która zlokalizowana jest po obu stronach cewki moczowej;
- obwodowa – stanowi ok. 75% masy stercza, jest najczęściej narażona na rozwój raka prostaty.
Przez środkową część prostaty przebiega cewka moczowa. Rozwiązanie to ma zasadnicze znaczenie dla zdrowia każdego mężczyzny: kiedy bowiem pojawia się przerost gruczołu krokowego, powiększające się płaty stercza naciskają na ścianę cewki moczowej powodując zwężenie jej światła lub uciskają na pęcherz moczowy,. Konsekwencją jest utrudnione oddawanie moczu i/lub niepełne opróżnianie pęcherza. Silny przerost prostaty może doprowadzić do całkowitego zaciśnięcia światła cewki moczowej, czego skutkiem będzie zatrzymanie oddawania moczu, co wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
Prostata – jak o nią dbać na co dzień?
Zdrowiu stercza służą zdrowy tryb życia i badania kontrolne wykonywane regularnie począwszy od 45 roku życia. Objawy początkowe (najczęściej utrudnione i częste oddawanie moczu) są, niestety, lekceważone. Profilaktyce chorób prostaty służą też:- dieta bogata w warzywa, soję, likopen i produkty zawierające selen, wit. D i E, a uboga w tłuszcze zwierzęce i produkty konserwowane,
- zwiększenie aktywności fizycznej i seksualnej.
Czynniki ryzyka, które mogą wpłynąć na rozwój schorzeń gruczołu krokowego, to:
- niewłaściwa dieta i brak aktywności fizycznej,
- otyłość,
- choroby weneryczne,
- wstrzemięźliwość płciowa,
- stany zapalne dróg moczowych,
- czynniki powodujące obrzęk stercza, głównie alkohol oraz nadmiar ostrych przypraw,
- stres i nerwowy tryb życia.
Prostata – leczenie i badania
Choć kłopoty z mikcją, w tym częstomocz dzienny i/lub nocny u mężczyzn powinny niepokoić, to niewielu panów decyduje się od razu na spotkanie z lekarzem. Najczęściej dlatego, że nic nie boli. To błąd, ponieważ niegroźne schorzenia stercza mogą przejść w fazę przewlekłą i nawracającą (tzw. prostatodynia), a z czasem może pojawić się rak prostaty. Objawy, które daje ten nowotwór, początkowo nie zwracają uwagi osoby chorej: poza kłopotami z oddawaniem moczu nie dzieje się nic złego. Dopiero kiedy chory idzie do lekarza, po badaniach dowiaduje się, że to rak prostaty. Rokowania w zaawansowanej chorobie nie są pomyślne, dlatego wykonywanie badań przesiewowych jest tak ważne. Jeśli mężczyzna zauważy u siebie problemy z oddawaniem moczu, powinien zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu lub lepiej do urologa. W diagnostyce chorób prostaty wykonywane są następujące badania:- palpacyjne per rectum,
- laboratoryjne: moczu i krwi z oznaczeniem swoistego antygenu sterczowego (prostate-specific antigen – PSA),
- przepływu moczu,
- USG układu mocowego
