Borelioza jest chorobą spowodowaną zakażeniem bakterią Borrelia burgdorferi. Krętki powodujące boreliozę przenoszone są głównie przez małe pajęczaki – kleszcze. Zakażenie przenoszone jest na ludzi w czasie ugryzienia zainfekowanego kleszcza. Liczba zarażonych krętkami kleszczy wzrasta z powodu łagodnych zim. Ze względu na dużą mobilność ludzi i zwierząt domowych, dochodzi do przeniesienia kleszczy z terenów leśnych na obszary parków i ogrodów. Wspólnym początkiem dolegliwości jest ukąszenie przez zakażonego kleszcza, zarówno postać dorosłą jak i larwę. Ukąszenie przez kleszcza jest zazwyczaj odczuwalne, jednak nie zauważone mogą pozostać ukąszenia przez postaci młode (nimfy) . Im dłużej kleszcz jest wbity w skórę ofiary, tym większe jest ryzyko przeniesienia zakażenia . Zakażenie człowieka lub zwierzęcia następuje wskutek wydzielania śliny oraz zawartości jelita środkowego kleszcza do rany ofiary.
Wcześnie występujące objawy (od 3 -30 dni od ugryzienia)
Najbardziej charakterystyczny to rumień na skórze:- występuje u około 70-80% zakażonych osób,
- pojawia się najczęściej w okolicy ugryzienia kleszcza miedzy 3 a 30 (zwykle po około 7 dniach) od zakażenia,
- rozszerza się stopniowo w ciągu kilki dni i może osiągnąć średnicę ponad 12 cm,
- może być ciepły w dotyku, ale rzadko swędzący lub bolesny,
- zdarza się, że w trakcie powiększenia centralna cześć rumienia znika, tworząc wygląd tarczy strzeleckiej,
- może pojawić się na rożnych częściach ciała,
- gorączka, dreszcze, zmęczenie, bóle głowy, bóle mięśni i stawów, powiększone węzły chłonne.
Późno występujące objawy (miesiące po ukąszeniu kleszcza)
- silne bóle głowy i sztywność karku,
- rumienie o innej lokalizacji,
- zapalenie stawów z bólem, obrzękiem zwłaszcza dużych stawów np. kolan, barków jednostronnie,
- porażenie nerwów twarzy (utrata napięcia mięśniowego lub zwiotczenie nawet po obu stronach twarzy),
- okresowo ból ścięgien, mięśni, stawów, kości,
- zaburzenia rytmu serca,
- okresowe zawroty głowy, drętwienie, mrowienie kończyn,
- zaburzenie pamięci, koncentracji,
Jak zapobiegać zakażeniu
Aby zapobiec chorobie, podczas wyprawy do lasu albo na łąkę, warto stosować środki ostrożności np. używać produktów odstraszających insekty jak również nosić ubiór, który jak najbardziej osłania nasze ciało. Po powrocie z lasu lub łąki należy dokładnie obejrzeć całe ciało a zwłaszcza miejsca na ciele szczególnie narażone: zgięcia kolan, łokci, okolice za uszami, uda. Zalecana jest również obserwacja miejsca ukąszenia. Choroba odpowiednio wcześnie wykryta po terapii antybiotykowej jest całkowicie uleczalna . Jednak im później zostanie ona zdiagnozowana, tym stanowi wyższe zagrożenie dla życia osoby zakażonej.
Co zrobić w przypadku znalezienia kleszcza na ciele?
Przede wszystkim należy zachować spokój. Usunięcie kleszcza w nieodpowiedni sposób może sprawić, że tylko zwiększymy szanse na zachorowanie np. zostawiając fragment kleszcza w ciele. Nie wolno smarować go masłem ani olejem, ponieważ podrażniony insekt może „zwymiotować” zakażoną treść do ciała człowieka dostarczając naszemu organizmowi niebezpieczne patogeny. Nie można również kleszcza zgnieść. Należy ostrożnie go wyciągnąć pęsetą lub innymi narzędziami specjalistycznymi dostępnymi w aptece. Usuniecie kleszcza w ciągu 24 godzin od ugryzienia zabezpiecza przed zakażeniem.
Rozpoznanie boreliozy
W celu postawienia diagnozy pomocne są badania laboratoryjne. 1. Badanie DNA krętka metodą PCR w materiale od ukąszonego (kilka do 12 dni po ukąszeniu) oraz w organizmie kleszcza. 2. Badania serologiczne w materiale od ukąszonego. Pozytywnych wyników badań serologicznych można oczekiwać najwcześniej w 3-4 tyg. od zakażenia. Badania przesiewowe: oznaczanie przeciwciał przeciw Boreliozie w klasie IgG/IgM Badania potwierdzające: testy potwierdzenia - przeciwciała przeciw Boreliozie IgG/IgM met. Western-Blot
